Czy książka musi uczyć?

Cześć Bratki!

W sumie miało być „krokusy”, ale mam wrażenie, że już kiedyś byliście krokusami. Szkoda, bo mi za oknem takie śliczne wyrosły jakoś niedawno. Wiosna ludzie, wiosna!  Mam nadzieję, że wybaczycie mi ciszę, jaka tu ostatnio zapanowała. Miałam jakiś kryzys blogowy, zero weny, zero inicjatywy… ale wzięłam oddech, pomyślałam, poczytałam i wracam! Tęskniliście? :P

Tak na dobry początek mam dla was… o  nie nie, nie żadną tam recenzję (chociaż w sekrecie wam zdradzę, że szykuję taką pełną ochów i achów, cudo mi się istne trafiło!). Dawno nie było tu żadnego postu takiego… po prostu, ode mnie. Takiego prywatnie-przemyśleniowego. Pora to zmienić! O czym będzie mowa? Czytajcie dalej, a się dowiecie ;).

SKĄD SIĘ POST WZIĄŁ?

Pomysł na ten post podsunął mi Czytacz w filmiku, w którym linijka po linijce analizował ustawę o jednolitej cenie książki. Na samym początku uspokoję was – nie będzie żadnego babrania się w polityce, roztrząsania wszystkich „za” i (przeważających) „przeciw” tej ustawy. Dziś nie o tym. Dziś chcę się rozgadać o funkcji, jaką tak naprawdę pełnią książki w życiu przeciętnego Kowalskiego.

Wszystko zaczęło się od wstępu do tejże ustawy, w którym jak byk stoi, iż: Mając na względzie (…) propagowanie czytelnictwa jako narzędzia rozwoju intelektualnego i kulturalnego jednostki (…) stanowi się, że (…) no i tutaj już pojawiają się kolejno paragrafy tejże ustawy. Nieistotne. Skupmy się na tym  rozwoju intelektualnym jednostki, okej?

KSIĄŻKA EWOLUUJE… INO NA MINUS

Zadziwia mnie jak na przestrzeni czasu zmienia się podejście do książki. A widzę to stale, wszędzie dookoła. Z resztą zobaczcie sami.

Mój tata ciągle mi opowiada, jak to kiedy był młody potrafił chować się na strychu z książką, migać się od obowiązków, żeby tylko przeczytać „jeszcze jeden rozdział”. Mówi, że mam to po nim. To kitranie się z książką po nocach. Mam w pokoju cały regał pożółkłych, rozklejających się, zmacanych z każdej strony książek z czasów młodości moich rodziców . Są w stanie opłakanym… i to jest piękne. Ta świadomość, że przeszły przez tak wiele rąk, trafiły do tak wielu serc. Świadomość, że nie tak znowu dawno temu książka była CZYMŚ. Czymś co sprawiało przyjemność, przenosiło w odległe światy nieosiągalne dla Kazia Kowalskiego, który nie znał nic, poza swoim miasteczkiem i miasteczkiem obok.  Dla mojego taty książka była po prostu rozrywką.

Dwa lata temu z hakiem poznałam pewnego gałgana. Obecnie ów gałgan nosi miano mojego chłopaka i jest kolejnym ogniwem w opowieści o tym, jak to zmienia się sposób patrzenia na książkę. Otóż Marcin od samego początku kiedy się dowiedział, że czytam… on to podziwiał. Ciągle słyszałam  jakie to niezwykłe, że tyle czytam, że on też by tak chciał, ale książki go nudzą etc. I ten tekst, że „ja to jestem taka mądra BO CZYTAM”. Pfi! Mądra jestem po tatusiu, a czytam bo lubię. Marcin w tej opowieści obrazuje tych, którym czytanie kojarzy się z marszu z ludźmi inteligentnymi, którzy z czytających tworzą swego rodzaju nadludzi, a książce przypisują funkcję „rozwoju intelektualnego i kulturalnego jednostki”. A to jest bujda na resorach. Ale… o tym za chwilę. Mojemu chłopakowi nikt nie pokazał w młodości, że książki potrafią bawić. Styczność z powieściami miał tylko w szkole – w postaci nieprzeczytanych lektur i wykładów o tym, jakież to wielkie przesłanie niosą za sobą omawiane pozycje. I jak tu się dziwić, że książki kojarzyły mu się z czymś nie dla niego, czymś, co nie będzie go ciekawić, czymś nudnym? Bo tak właśnie myśli ogrom ludzi. A to guzik prawda, a Marcin jest na to żywym przykładem, który właśnie czyta kolejny tom Wiedźmina. I wcale nie sprawia to, że staje się inteligentniejszy, jedynie zaciekawiony i uśmiechnięty, kiedy mu się czasami przypomni jakiś, hmm… ciekaaawszyyyy fragment.

Mam dwójkę młodszych kuzynów. Dzieciaki jak to dzieciaki, najpierw nauczyły się pełzać, z czasem chodzić, mówić (nie koniecznie w tej kolejności), aż przyszedł czas na naukę czytania. I wiecie co im dali rodzice do czytania? Encyklopedię. Taką dla dzieci. No i siedziało to to i czytało na głos informację o tym, z jaką prędkością leciała pierwsza rakieta, którą Łajka poleciała w kosmos, ile ważył pterodaktyl i inne fascynujące rzeczy… Bo skoro już dzieci miały nauczyć się czytać, to niech czytają coś INTELIGENTNEGO. Poważnie? I jak tu potem wmówić takiemu Krzysiowi, że książka może być ciekawa, że może zapewnić ogrom frajdy niezgorszej niż ta, którą Krzysiu czerpie grając w jakiegoś Minecrafta czy tam Mario? A później przyszedł czas na W pustyni i w puszczy, Anię z Zielonego Wzgórza i kilka innych pozycji, które zdecydowanie można uznać za gwóźdź do trumny. Aktualnie trwa reanimacja Harrym Potterem i Narnią. Może jest jeszcze szansa na to, że chłopcy czytanie polubią… chociaż po takim starcie… Wy byście polubili?

I tak oto książka czytana dla przyjemności najpierw zaczęła być ignorowana i niedoceniana, a teraz… a teraz znowuż zaczęła uczyć. Bo ma uczyć. Bo tak. A ja się pytam: kto mi to narzuci?

DYSKRIMINACJA SIĘ NAM SZERZY!

Ostatnio na grupach książkowych coraz częściej trafiam na posty sugerujące, że spora część osób nie umie czytać „dobrze”. Że czyta się gnioty, a nie wartościowe pozycje. Że na rynku pojawia się coraz więcej  książek, które nie wnoszą nic do naszego życia. Hejt goni hejt, a dyskusje pod takimi postami swoją długością mogłyby się śmiało równać z Murem Chińskim albo bujnym włosiem Roszpunki. Zaczyna się od mniej lub bardziej inteligentnych argumentów, aby po chwili zacząć walkę niemalże na śmierć i życie w obronie swojej ulubionej książki, którą ktoś postanowił umieścić na półce „gniotów”. Wszystkie chwyty dozwolone. Szczerze? Mam odruch wymiotny, kiedy widzę takie posty. Nie pojmuję w jakim celu powstają i cóż ktoś chce osiągnąć za ich pomocą. Dla mnie nie ma książek gorszych, a już tym bardziej nie ma gorszych ludzi, a czytanie powinno być przyjemnością. Ale o tym… o tym rozgadam się w kolejnych akapitach ;).

Strasznie mnie drażnią te wszystkie wypowiedzi krytykujące Greya, Zmierzch czy inne Dary anioła. Bo przecież Grey to patologia. Bo Zmierzch jest kiczowaty, a Dary to gniot dla nastolatków. Hola, hola! A kto wam pozwala tak brzydko szufladkować? Sama nie czytałam Zmierzchu, a Greya wspominam raczej nieprzyjemnie (chociaż ta wewnętrzna bogini… nie, jednak nie.), ale żeby krytykować ludzi, którym się to podobało? Po ki pierun? Co mi to da? A przede wszystkim: na jakiej podstawie?

Przecież nie wiem czego ci ludzie szukają w książkach. Nie znam ich gustów, nie znam ich samych.

Skąd mam wiedzieć, że po ów patologicznego Greya nie sięgnęła dajmy na to styrana matka, która od rana do nocy siedzi zagrzebana w brudnych garach i pampersach, potrzebująca na te kilka godzin oderwać się od przyziemności i przeżyć przynajmniej orgazm z Aną, skoro pośród pieluch i gerberków brakuje miejsca na jej własny?

Może to właśnie kiczowaty Zmierzch stanie się furtką dla jakiejś nastolatki do książkowego świata, drzwiami do innego wymiaru przez które dziewczyna polubi czytanie i zacznie sięgać po co raz to nowsze tytuły? Nie mówię, że ambitniejsze. Niech czyta, co lubi. Niech jej to sprawia przyjemność. Frajdę. Radość. Chrzanić rozwój intelektualny! Po ośmiu godzinach ślęczenia w szkole i wkuwania ogromu wiedzy bezużytecznej należy jej się odpoczynek w Hogwarcie, Dystrykcie Dwunastym, Ziemiomorzu czy nawet w piekielnym Mordorze.

NISZCZĄ, ZAMIAST SZERZYĆ

A teraz pomyślcie sobie, że ta nastolatka po przeczytaniu Zmierzchu i dziesięciu innych młodzieżówek postanawia dołączyć do jakiejś książkowej grupy. Bo chce pogadać z kimś o Edku, który podbił jej młodziutkie serduszko, poznać innych ludzi, którzy tak jak ona polubili czytanie, nie ważne czy miesiąc, czy dziesięć lat temu. Znajduje taką grupę, dołącza… i dowiaduje się, że jest tumanem, bo czytała Zmierzch, że to jest nic nie warte, że powinna czytać coś ambitneeego. I w tym momencie możliwe, że to oleje, ale równie prawdopodobne, że się tym przejmie i albo czytać przestanie, albo właśnie sięgnie po coś „ambitnego”. I to ambitne dzieło zanudzi ją na śmierć bo nie będzie jej Zmierzchem. I tym sposobem dziewczyna czytanie porzuci. Bo uzna, że to nie dla niej. Że jest za głupia. Za mało ambitna. A potem będzie płacz i zgrzytanie zębów… i lamenty, że Polacy nie czytają.

Czemu mają to robić? Po co? Nie każdy jest rządny wiedzy. Nie każdy szuka wiedzy i głębokiego przesłania w książce! A właśnie z tym teraz kojarzy się książka – ze źródłem wiedzy, często podanej nam w sposób nudny, toporny i nieciekawy. A to jest tak pieruński błąd! Ręka w górę kto widział na ekranie kinowym czy tam w telewizji Igrzyska śmierci, Marsjanina, Harry’ego Pottera czy Greya? Ludu, to są ekranizacje książek! Masy idą do kina obejrzeć historie, które później krytykują jako mało ambitne gnioty uwagi nie warte. Czy tylko według mnie logika tutaj idzie w las i to taki gęsty, mroczny i pełen bobaków?

KOŃCZĘ, BO JUŻ MI ŻYŁKI TRZESZCZĄ

Podsumowując: świat zmierza w złym kierunku. Jak tak dalej pójdzie, to książki przejdą do lamusa. Ludzie zapomną o tym, jak wielką frajdą może być czytanie, jeśli tylko sięgnie się po coś, co nas kręci i ciekawi. Moim zdaniem przypinanie książkom funkcji edukacyjnej krzywdzi je okrutnie i powinno się z tym walczyć. Niech czytanie znów stanie się modne!

Ughhhh… aż mi ciśnienie skoczyło. Ale starałam się pisać z sensem i kulturą. Nie jestem pewna, czy mi się udało. Udało mi się?

A wy co sądzicie? Jak to jest z tą książką waszym zdaniem? Musi uczyć? Czy jednak nic się nie stanie, jeśli Kaziu Kowalski będzie z niej czerpać przyjemność i rozrywkę? Piszcie w komentarzach, jestem cholernie ciekawa waszego zdania!

Buziaki ;*

Q.

PS. Ej Misiaki mam pytanie! Chodzi mi po głowie pomysł założenia snapa dla tegoż bloga. Bo wiecie, ja mam tendencję do znikania. Nie lubię pisać na siłę, bo wtedy cała przyjemność z tworzenia tego miejsca idzie się bujać. Za to gadać… szczerze mówiąc wątpię, żebym kiedyś poczuła przesyt paplania o książkach. I tu moje pytanie: co o tym myślicie? Ciekawi jesteście cóż do mnie kurierzy przywożą, co czytam, co myślę, ale… tak niepiśmiennie, na luzie? ;) Doradźcie!