W blogosferze też grzeszą, czyli trochę o prawie autorskim, estetyce i szacunku

Czołem Kijanki!

Wiecie co, nie wiem, czy to kwestia ostatnich tygodni albo miesięcy, czy może to wszystko, o czym zaraz napiszę trwa od dawien dawna. Ja zaczęłam zauważać to  „bardziej” jakoś w ostatnim czasie. Nie wiem, czy się nasiliło, czy może to mój nochal zagłębił się w jakieś mroczne odmęty blogosfery, ale czuję potrzebę napisania o tym. Więc napiszę, bo w końcu od tego ma się bloga, prawda?  A o czym mowa? O popełnionych błędach, grzeszkach, a nawet przestępstwach, na jakie można trafić przeglądając blogi. A żeby nie było, że czepiam się o rzeczy wyssane z palca, to i podam przykłady – pozytywne i negatywne - anonimowe, bo nie chodzi tu o tępienie kogokolwiek.

Blogi prowadzone są przez masę ludzi w różnym wieku, różnej płci, o różnym sposobie patrzenia na świat. Jedni piszą, bo sprawia im to radość, dla innych to sposób zarobienia na życie, niektórzy zwyczajnie chcą się wygadać i bloga traktują jak pamiętnik czy notatnik. Są też niechlubne przypadki, gdzie bloger pragnie wyłącznie łatwego zysku płynącego ze współprac – bo przecież wiadomo, że my, blogerzy, dostajemy gadżety za frajer, prawda?

No właśnie nie. Nie za frajer. Prawdziwy bloger każdemu swojemu tekstowi poświęca zarówno czas, jak i serce, ale postów o tym powstało już co nie miara, nie będę więc się powtarzać ;). Ja chciałabym skupić się na tym o czym powinno się pamiętać, aby ten nasz poświęcony czas i serce nie poszły się… kochać przez nieznajomość prawa, albo olanie drobiazgów, które wcale nie są takie drobne na dłuższą metę.  Nie uważam się za alfe i omege blogowania. Sama popełniam mniejsze lub większe gafy i jestem tego świadoma, ale uczę się na błędach. A może ten post pozwoli komuś uniknąć popełnienia poważnej wtopy i nauczy go czegoś bez konieczności popełnienia jej?  Mam taką nadzieję ;)

To jak, zaczynamy? Może na początku zacznijmy od tego, co najważniejsze – od tekstu.

Wydaje mi się, że to podstawa. Uwierzcie mi, to widać, jeżeli tekst został napisany w pośpiechu, na kolanie, bez pomysłu, żeby był albo „bo termin gonił”. Takie zapchajdziury zazwyczaj wpływają na opinię o naszym blogu negatywnie, więc może lepiej nie strzelać sobie w kolano? Po co pisać, jeśli się tego akurat nie czuje, nie ma się czasu ani ochoty na to? Odczekajcie. Blog wam nie umrze, jeśli nie wrzucicie określonej liczby postów w tygodniu czy miesiącu. Jeżeli będziecie pisać solidnie i z sercem, a w swoich tekstach zawsze przekażecie coś istotnego – swoją szczerą i wyczerpującą opinię, jakiś ważny temat do przemyślenia, albo uśmiech wywołany u czytelnika dobrym, lżejszym tekstem – to ludzie zaglądający na waszego bloga zaczekają na wasz post. Serio, sprawdzone info.

Dobrym przykładem tekstu pisanego na odwal się są podsumowania i zapowiedzi wydawnicze. Zasypują one blogosferę na końcu/początku każdego miesiąca i w 80% przypadków są zrobione tak badziewnie, że to aż boli.

W przypadku tych pierwszych okrutnie często post składa się z przywitania, wypisania tych 7 czy 8 tytułów przeczytanych książek i pożegnania. Serio? co to wnosi? Po co to robić? Takie notatki można sobie spisywać w zeszyciku żeby ogarniać ile się czyta, ile książek z biblioteczki ubyło w stosunku do zakupionych itd., ale wrzucając post zakładamy chyba, że ktoś wejdzie do nas aby go przeczytać… może więc warto wysilić się na coś więcej niż 10 linijek tekstu, z czego 4 to przywitanie i powitanie, a pozostałe zajmuje lista przeczytanych książek?

Jeśli zaś chodzi o zapowiedzi, to sprawa ma się następująco: są blogerzy, którzy wrzucają solidne, bogate zapowiedzi, w których każdy znajdzie coś dla siebie. Ja sama lubię sprawdzać nowości u Kasi z niekulturalnie.pl, bo wiem, że Kaśka nie ograniczy się do 5 książek, które ją interesują, tylko wyjdzie poza swoje zainteresowania i zarzuci również gatunkami, których sama nie czyta. Są jednak blogerzy, którzy co miesiąc wstawiają u siebie zapowiedzi, w których znajduje się tak +/- 5 tytułów – trzy wymuszone przez współprace, bo pani z wydawnictwa prosiła i dwa, na które ów bloger czeka. Bieda moi drodzy, BIEDA!

Zadajcie sobie pytanie: czy lubicie takie pisane na szybko i byle jak posty? Nie? Więc nie róbcie tak i nie róbcie kuku innym takimi zapchajdziurami!

Ostatnio już kilkakrotnie spotkałam się z pytaniem co zrobić, jeśli książka nam się nie podoba, termin goni, trzeba wystawić recenzję i czy można w takiej sytuacji napisać recenzję na podstawie tego, co się już przeczytało. Dla mnie jest to śmieszne pytanie. Czy można powiedzieć, że krem jest beznadziejny, bo ciężko się otwiera pojemniczek? Czy powiecie, że sukienka jest beznadziejna, bo suwak w talii opornie się zasuwa? No więc jak można powiedzieć, że książka jest zła, jeśli przeczytało się sto stron, a całość ma stron pięćset? Jak dla mnie wyjścia są dwa.

Pierwszym z nich jest napisanie do wydawnictwa z pytaniem, czy możecie nie wystawiać opinii o tej książce, bo po prostu męczy was czytanie jej. Po mojemu jest to słabe i mi samej jeszcze się nie zdarzyło, ale jest to jakieś wyjście z sytuacji i kto wie, może kiedyś trafię na gniot tak okropny, że zwrócę się do wydawcy z takim pytaniem (oby nie! xD).

Drugą opcją jest brnięcie do samego końca książki, a potem zjechanie jej z czystym sumieniem. W tej sytuacji zezwala się (a nawet zaleca) wspomaganie winem, nalewką, piwem, lub innym napojem pozwalającym znieść męki ciężkiej lektury.

Z resztą może wcale nie będzie trzeba niczego zjechać? Może okaże się, że kilka stron po tym, kiedy to już mieliście zamiar zacząć wystawiać opinię „w ciemno” książka nagle stanie się znośna, a nawet dobra? Niezbadane są wyroki boskie! Ja sama często potrafiłam zrzędzić na jakąś książkę przez stron czterysta, a na ostatnich stu zmienić zdanie o 180 stopni, o czym zawsze daję wam znać w recenzjach. A skoro już o tym mowa…

Nieszczere recenzje to dno, muł i wodorosty. Ja rozumiem (znaczy się nie, nie rozumiem. Po prostu dostrzegam jakieś tam wyjaśnienie kłamstwa, ale i tak marne…), że ktoś boi się o zerwanie współpracy, więc zachwala gównianą książkę, żeby wydawnictwo było szczęśliwe. Tylko zastanówmy się, czy to ma sens? Co czujecie, gdy ktoś, kto wydaj się mieć gust zbliżony do waszego, bo czytając jego recenzje czujecie takie „ej miałam to samo, to też mi się podobało!”, poleca książki, wy je kupujecie i okazuje się, że już któryś raz z rzędu trafiacie przez jego opinię na czytelniczy shit?  Wierzycie blogerowi, który nigdy nie krytykuje, który zawsze widzi tylko dobre strony i wszystko mu się podoba? Ja nie wierzę.

Jasne, po jakimś czasie wyrabia się pewna intuicja i rozsądny człowiek umie wybierać książki do recenzji tak, aby minimalizować ryzyko trafienia na gniot, a więc i ilość negatywnych opinii się zmniejsza, no ale bez przesady, czasem po prostu ma się pecha i ów intuicja zawiedzie. I co wtedy? Piszecie, że akcja trzyma w napięciu, chociaż przysypialiście przy czytaniu? Wciskacie waszym czytelnikom, że kreacja bohaterów jest wyśmienita, jeżeli byli do bólu papierowi i płascy?

Nie! Jeśli coś się wam nie podobało – opowiedzcie o tym! Jeżeli to uzasadnicie, poprzecie sensownymi argumentami, to nie będzie to niczym złym. Złe jest tylko krytykowanie czegoś „bo tak”, bo mamy zły dzień albo ochotę na hejt. Uzasadnioną krytykę się docenia, wierzcie mi. A jeżeli jakieś wydawnictwo po waszej rzetelnie napisanej opinii zerwie z wami współpracę – ich strata. Pozbędą się porządnego recenzenta, który byłby w stanie wykreować pozytywną opinie wielu innym wydawanych przez nich tytułom właśnie dzięki swojej szczerości. Chcielibyście współpracować z kimś, kto oczekuje od was kłamstwa? Czy „darmowa” książka jest tego warta? Według mnie –  nie, nigdy.

Ostatnio trafiłam na kilka postów o sporym potencjale. Jednym z nich   był chociażby tekst skierowany do czytających mam o tym, jak znaleźć czas na czytanie pomiędzy domowymi obowiązkami. Brzmi całkiem nieźle, prawda? Faktycznie temat jest dobry, bo na grupach panie często pytają się o to „jak wy (tu mają na myśli czytające mamy) macie czas na czytanie, skoro jest tyle do ogarnięcia?”. Ja sama tematu nie ruszę – matką nie jestem i nie wiem, czy będę umiała wygospodarować dużo czasu na czytanie, gdy już nią kiedyś zostanę. Ale temat poruszyła matka (nie będę podawać wam czyj to post, wredna nie jestem)... i cały potencjał posta poszedł w las, bo nie popatrzyła, co napisała i ilość błędów była tak ogromna, że aż złapałam się za głowę.

To nie jest odosobniony przypadek. Ludzie nie czytają, co piszą. I wiecie, ja rozumiem, że nie ma ideałów. Sama często wstawię źle przecinek albo napiszę jakieś zdanie, które, kiedy mu się bliżej przyjrzeć jest potwornie zagmatwane. Pewnie w samym tym poście, który po skończeniu przeczytam kilka razy, znajdzie się o parę przecinków za dużo lub za mało. Takich pierdół się nie czepiam, jeśli są to sytuacje jednorazowe. Zawsze można przecież liczyć na czytelników, którzy w komentarzach upomną blogera, że tu i tu coś mu się coś posypało (Przy okazji: śliczne dzięki każdemu, kto zwrócił uwagę na błędy w moich tekstach i dał mi o nich znać! <3).

Ale co, jeśli przy czytaniu posta więcej uwagi poświęcamy domyślaniu się co autor miał na myśli, co chciał nieudolnie przekazać, niż temu, co faktycznie napisał? Apeluję więc: czytajcie swoje teksty! Jeśli jakiegoś słowa nie jesteście pewni – Google nie gryzie, możecie je sprawdzić. Jeśli jesteście słabi w przecinkach, albo macie problemy z ortografią, podeślijcie post komuś, kto jest w tym mocniejszy – chłopakowi/dziewczynie, koleżance, rodzicowi, komukolwiek – niech przeczyta, poprawi i poratuje w potrzebie za tabliczkę czekolady.

Przyznam się wam do czegoś: ja tak robię. Każda moja recenzja najpierw leci do mojego lubego, który mówi mi, czy nie leję wody, czy da się to czytać i czy nie widzi żadnych baboli. Jasne, on tez nie jest nieomylny, ale co dwie głowy, to nie jedna, prawda? ;)

I nie mówcie, że gramatyka nie jest ważna. Pytałam o to jakiś czas temu na moim fanpage’u i nikt nie napisał, że jest mu to obojętne. Ludzie zwracają uwagę na to, jak ktoś pisze. A jeżeli pod kolejnym nafaszerowanym błędami postem dostajecie multum pozytywnych komentarzy, to może warto się zastanowić czy i kto was czyta? Szanujmy się. I szanujmy naszych czytelników, proszę.

Tu nie będę się rozpisywać, bo to chyba oczywiste… chociaż wydarzenia ostatnich tygodni sugerują co innego. Niedawno dość głośno było o pewnej „blogerce”, która zbudowała swój blog z pomocą cudzych tekstów (więcej o tej sprawie przeczytacie u Kasi TUTAJ). Po co prowadzić bloga, w którym nie ma nawet cząsteczki nas samych? Jest w tym sens? 

Musimy być świadomi, że istnieje coś takiego, jak prawo autorskie, jak również tego, że kłamstwo ma krótsze nogi. W blogosferze kopiowanie cudzych recenzji na dłuższą metę nie wypali, wierzcie mi. Ludzie czytający blogi zauważają podobieństwo w konkretnych tekstach, a jeśli na taki podrabiany blog trafi ktoś dociekliwy, to z pewnością sprawie się przyjrzy i zdemaskuje przestępcę. Tak, przestępcę. To się tak nazywa i podlega karze, jeśli tylko zostanie zgłoszone. I nie ma tu tłuaczenia, że prawa się nie znało (z resztą jak i w przypadku innych wykroczeń). Autor skradzionego posta (czy tam fragmentu, to to samo)  może zgłosić sprawę do sadu i żądać nie tylko usunięcia jego tekstu z waszej strony, ale też zadośćuczynienia w formie pieniężnej. Prawnikiem nie jestem i obczajałam temat z pomocą Google, więc nie będę wam tu wchodzić w szczegóły – sami sprawdźcie, jeśli jesteście ciekawi konkretnych kar.

Zastanówcie się jednak jak byście się czuli, gdyby ktoś ukradł wam coś, nad czym spędziliście sporo czasu, czemu poświęciliście też serducho i energię, coś od A do Z waszego? Nie bylibyście wkurzeni, nie chcielibyście zadośćuczynienia? Ja bym chciała. Internet to nie ziemia niczyja. Tu też obowiązuje prawo i o tym musimy pamiętać.

Mam jednak małą prośbę: zanim rozpętacie wojnę może warto byłoby napisać do winowajcy? Wiecie, wojenna ścieżka nie zawsze jest najlepszym wyjściem, a czasami jedna wiadomość może rozwiązać wasz problem bezboleśnie dla obu stron ;) Sprawdzone info 😅 

Idąc tym tropem warto zaznaczyć, że zdjęcia też podlegają prawu autorskiemu. Jeśli więc przypadkiem wpadnie wam do głowy pomysł używanie w postach zdjęć z Google, to zdradzę wam protip: jest tam taka opcja, która da wam w zasadzie pewność, ze nie użyjecie zdjęć bez licencji. Wystarczy, ze w zaawansowanych opcjach wyszukiwania zaznaczycie tak, jak widać na poniższym screenie. Dzięki temu wujek Google odsieje zdjęcia, które mają odpowiednie licencje od tych, które ich nie posiadają.

A jakie licencje są „odpowiednie”?

Taką najbezpieczniejszą jest licencja CC0. Jeżeli grafika/zdjęcie, które chcecie wykorzystać ma taką licencję, to możecie robić z nim czego dusza zapragnie –edytować, udostępniać, przycinać i to bez oznaczania autora/źródła.

Drugą z licencji, która pozwala wam na używanie grafiki na blogu jest  licencja CC-BY. Ta z kolei pozwala wam na kopiowanie, rozprowadzanie, przedstawianie oraz opracowywanie na jego podstawie utwory zależne pod warunkiem, że zostanie przywołacie nazwisko autora pierwowzoru. Czyli mówiąc prościej: możecie używać tych zdjęć, ale musicie podać informacje o źródle, z którego je wzięliście, nazwisko autora, itp.

Możecie też wykorzystać zdjęcia, które trafiły do domeny publicznej . Czym ona jest? (teraz następuje ten moment, w którym staram się jakoś ładnie ubrać w słowa to, czego nauczyli mnie w szkole w sposób okrutnie niezrozumiały xD) Domena publiczna to zbiór dzieł, które nie są chronione prawem autorskim z różnych przyczyn. Przeważnie jest to spowodowane wygaśnięciem praw autorskich po określonym czasie. Z zdjęć i grafik, które znalazły się w domenie publicznej możecie więc korzystać na spokojnie ;).

Mi samej zdarzyła się sytuacja, gdzie moje grafiki z cytatami poszły w świat na jednej z grup książkowych. Wyobraźcie sobie, że w przeciągu kilkudziesięciu minut od opublikowania posta przez tę osobę na moim fanpage odezwała się nie jedna, a kilka osób z informacją o tym. Okazało się, że te grafiki wyskakiwały na samym początku wyszukanych obrazów w Google, gdy wpisało się w wyszukiwarce „cytaty z X” (pominę tytuł, bo to nie jest ważne). Napisałam do tej dziewczyny, okazało się, że jest młodziutka, właśnie przeczytała tę serię i była mocno podjarana, chciała napisać o tym na Facebooku, a grafiki z cytatami miały działać jako wabik oka. Ja w tej sytuacji przymknęłam na to moje oko, bo przecież nie będę się szarpać z gimnazjalistką o dwie proste grafiki. Z kimś dorosłym, starszym ode mnie pewnie bym się pożarła, bo od ludzi dojrzalszych ode mnie wymagam większej wiedzy od tej, którą sama posiadam. A skoro dziewiętnastoletnia ja znam się jako-tako na prawie autorskim, to od trzydziestoletniej blogerki z kilkuletnim stażem oczekuję takiej samej, a nawet większej wiedzy. Tyle tematem historii z życia ;).

Pamiętajcie więc o tym, aby sprawdzać skąd bierzecie grafiki. Nawiasem mówiąc od groma jest artykułów o tym, a w nich ludzie znający się na tym bardziej polecają konkretne bezpieczne banki zdjęć – zachęcam do poszukania i zbdania tematu! (Tak, mogłabym zrobic to sama, ale jak to mówi mój polonista – wiedza najlepiej utrwala się wtedy, kiedy wymaga odrobiny wysiłku xD)

Jeśli już macie to zdjęcie, albo sami jakieś zrobiliście, to zadbajcie o to, aby było widać co na nim uwieczniono. Drobiazg, prawda? A właśnie że nie! To jest kwestia czysto estetyczna – niemiło się patrzy na rozpikselowane fotografie. Jeżeli więc macie już gotowy post, to sprawdźcie w podglądzie, czy aby się wam grafiki na blogu nie rozjadą. To zajmuje kilka sekund, a robi znaczną różnice.

 Ludzie lubią ładne rzeczy, a więc i ładne posty pełne ładnych zdjęć. Zdjęć „bez pikseli”… i bez znaków wodnych! To też się zdarza, serio. No bo to tylko takie małe gówienko, bo przecież i tak widać co jest na zdjęciu… litości. Naprawdę uważacie, ze zdjęcie zabezpieczone znakiem wodnym wygląda spoko? Nie wygląda. Z resztą ten znak wodny po coś na nie nałożono, prawda?

A to akrat mnie troszkę bawi ;). Jestem w kilku konwersacjach, w których uczestniczą różni blogerzy. Od jakiegoś czasu nie ma tygodnia, w którym na jednej z tych grup ktoś nie narzekałby na jednego i tego samego blogera (i znów – nie będę wskazywać paluchem, to bez sensu. Po prostu potraktujcie to jako luźny przykład ;)), który w prawdzie komentuje wszystkie posty w ekspresowym tempie, już kilka minut po ich publikacji… ale wychodzi na to, że posługuje się kilkoma zdaniami, które losowo wkleja w komentarzach. Wiecie, coś w stylu „Ta książka nie jest w moim guście” albo „koniecznie muszę ją przeczytać!”.

No i wiadomo, może ktoś faktycznie nie ma nic więcej do powiedzenia, a skoro już post przeczytał, to chce zostawić po sobie jakikolwiek ślad. Tylko że tu jednego dnia kilka(naście) osób otrzymało dokładnie ten sam komentarz. Literka w literkę. Szło to jakoś tak: „To nie mój gatunek, niestety”. No i fajnie, ale jeśli u mnie była to książka fantasy, u blogera X manga, u blogerki Y romans, u innej thriller, itd., a pod każdym z nich pojawił się ten sam komentarz… to jaki gatunek jest „jej/jego”? Bo wychodzi na to, że żaden :’).

Chociaż to i tak nie jest najgorszy przypadek. O wiele lepiej jest wtedy, kiedy pod postem o serialach ktoś pisze, że ta książka nie jest dla niego, a pod tekstem o obejrzanym filmie twierdzi, że koniecznie musi go przeczytać. I w sumie sama nie wiem, czy w takiej sytuacji śmiać się, czy płakać?

A więc kolejna, przedostatnia już zasada brzmi: nie komentuj w ciemno. Najpierw przeczytaj, potem coś napisz. Po pierwsze: jeśli zostawisz sensowny komentarz, to jest spora szansa, że ktoś zajrzy i do ciebie. Po drugie: zapewne irytuje cię, jeśli ktoś komentuje twoje posty tak „od czapy”… więc nie rób komuś, co tobie nie miłe. Nu nu nu!

To mną ostatnio wstrząsnęło i zostawiłam to na koniec tego posta. Jakiś czas temu zostałam poproszona w komentarzu o wysłanie dziewczynie PDFu recenzowanej przeze mnie książki „bo ona nie może w necie znaleźć”. Nie wierzyłam w to, co przeczytałam. Kilka dni później znajoma opowiadała o tym, że jedno z wydawnictw zaprzestało wysyłania przedpremierowych PDFów książek recenzentom, bo ktoś udostępniał je przed premierą (i przed korektą) na chomikuj.pl. Kolejne parę dni od tej rozmowy Kasia trafiła na dziewczynę wrzucającą na jedna z grup e-booki książek od wydawnictw. Kurcze ludzie, serio?!

E-book to nic innego, jak książka. To, że nie jest papierowa niczego nie zmienia. Nadal ma tę samą wartość. Czy jeśli dostajecie od wydawnictwa egzemplarz recenzencki, to lecicie do punktu ksero i kopiujecie tę książkę kilkaset razy, a potem rozdajcie nieznajomym? Bo właśnie tym jest wrzucenie takiego PDFa na chomika. To nie jest pożyczenie książki przyjaciółce, cioci czy babci. To jest udostępnienie jej ogromnej liczbie osób za darmo.  

A później jest płacz, że wydawnictwo nie wydało kolejnych tomów danej serii. Ano nie wydało, bo pierwszy tom krążył za darmo w Internecie, po co wiec czytelnicy mieli wydawać pieniądze na zakup książki? Tym sposobem wydawca poniósł straty, a więc nie miał powodów do kontynuowania wydawania serii, która przynosi straty, zamiast zysków. To nie jest legalne, okej? Nie róbcie tak. Raz jeszcze: nu nu nu!

To chyba wszystko, co mi na ten moment do głowy przychodzi. Napisałam ten post, bo już kilkakrotnie spotkałam się z wyjaśnieniami, że ktoś nie wiedział, że coś jest nielegalne. A te punkty, które nie mają z prawem nic wspólnego dorzuciłam, bo nie widzę sensu w dzielenia tego posta na części. Wydaje mi się, że lepiej zebrać całość w jedną kupę, ze tak powiem dość brzydko.

Powtórzę raz jeszcze: sama nie jestem nieomylna. Nikt nie jest. Gafy się zdarzają i trzeba na nie czasami przymknąć oko. Nie z każdą pierdołą należy iść do sądu (patrz: przkład z moimi grafikami ;)), czasami zwyczajna rozmowa w zupełności wystarczy.

Jedno jest ważne: trzeba mieć pokorę. Trzeba pamiętać, że nie każdy, kto zwraca nam uwagę, to hejter. Trzeba umieć przyznać się do błędu. Trzeba umieć przeprosić.

I jeszcze jedno: do prowadzenia bloga trzeba czasu i serca. Bez nich ani rusz ;).

Zawsze kończę post jakimś pytaniem do was ale tutaj… tu jedyne co przychodzi mi do głowy, to pytanie, czy o czymś nie zapomniałam? Czy jest jeszcze coś, czego trzeba przestrzegać bezwzględnie jeśli się bierze za blogowanie? Macie jakieś pomysły?

Trzymajcie się ciepło!

Ula ;*