Coś poszło nie tak. Czemu czytanie jest passé?

Dzień dobry, dobry wieczór!

W sumie chciałam napisać recke Obcej, ale w środku nocy narodziła się mi w głowie pewna myśl (a jak wiadomo noc jest najlepszą porą do myślenia, broń Boże do spania!). Po przegadaniu jej z kilkoma osobami postanowiłam o tym napisać. Z góry przepraszam, bo post jest wysoce nie wakacyjny.

Zastanawialiście się skąd wziął się pogląd, że książki są nudne, że czytać mogą tylko „wybrani”, i to raczej ci nie mający życia towarzyskiego? Ja zastanowiłam się wczorajszej nocy. Zdaję sobie sprawę, że to o czym zaraz powiem, to jedynie wierzchołek góry lodowej, ale gdybym miała napisać o wszystkich przyczynach, to z posta średniej długości zrobiłby się kawał rozprawki, a tego nie chcę, więc skupię się na razie na jednym, a mianowicie na lekturach.

To może przyjrzyjmy się  z bliska spisowi lektur obowiązkowych dla polskich uczniów.

Na początku nie jest aż tak źle. Nie wiem jakie lektury ma do przeczytania czwartoklasista w 2016 roku, ale za moich czasów był Pan Kleks, były Opowieści z Narnii i jakieś inne Szatany z siódmej klasy. Jest spoko - da się przeczytać, MEN nie katuje dzieci zanadto. No… Może Anię z Zielonego Wzgórza mogliby sobie darować, W pustyni i w puszczy też w sumie chociaż możliwe, że tylko ja miałam problem z tymi dwiema. W każdym bądź razie teoretycznie są to książki, które mogą zachęcić dziesięcio-, jedenasto-, czy dwunastolatków do czytania.  Nie są zbyt długie, raczej nie ma tam jakoś specjalnie skomplikowanych historii, przygody też nie są najgorsze. Dla laika książkowego, jakim jest czwartoklasista Opowieści z Narnii są jak znalazł.

W gimnazjum jednak sprawy się komplikują. Najwidoczniej panie i panowie z MEN uważają, że skoro dzieciaki wskoczyły na wyższy level, to oni mogą zwiększyć stopień zaawansowania lektur. No i prawidłowo, nie można zatrzymać się na Tomku Sawyerze. Tylko na litość boską czemu oni  uznali, że świetnym pomysłem będzie kazać gimnazjalistom czytać Skąpca, Zemstę, Balladynę, czy nawet Romeo i Julię? Żeby nie było, nie mam nic do tych pozycji (no dobra, Skąpiec był do kitu). Szekspira lubię i szanuję, historia z Werony mnie urzekła, i kilka osób z mojej dawnej klasy również. Reszta przez nią nie przebrnęła. Czemu? Okej, niektórzy po prostu z lenistwa, jednak spora część wymiękła przez niedobór wyobraźni. I ja się im nie dziwię, i rozumiem każdego, kto odpuścił sobie czytanie szkolnych dramatów i komedii, bo to idiotyczne. Wpajają nam od początku, że dramat to „utwór literacki przeznaczony do wystawiania w teatrze lub w innej postaci dramaturgicznej” (def. Z Słownika języka polskiego), po czym każą nam je czytać jak opowiadanie, zamiast zabrać do teatru i pokazać te historię w należyty sposób. W końcu dramat nabiera sensu dopiero kiedy są aktorzy, jest scena, jest reżyser, który nadaje kształt tym nagim dialogom. Tymczasem gimnazjaliści muszą przeczytać suchy scenariusz, bez ani jednego opisu (didaskaliów nie wliczam, to są dwie linijki mówiące czy akcja toczy się w kuchni, czy na leśnej polanie…), bez charakterystyk postaci (takich prawdziwych, a nie wyskubanych z rozmów)… To tak, jakbyśmy idąc do kina na Titanica dostawali przy wejściu książkę z dialogami Rose i Jacka i na tym koniec, Ekran pozostaje czarny. Przyznajcie sami, że to nie ma sensu ;/.

 Drugą sprawą są klasyki, takie jak Krzyżacy czy Stary człowiek i morze. Osobiście ci pierwsi mi się spodobali (natomiast Hemingway mnie pokonał, najnudniejsza historia ever), jestem #Sienkiewczteam, ale byłam chyba jedną z trzech czy czterech osób, które wytrwały do końca drugiego tomu. I tu też mam pełne zrozumienie dla gimnazjalistów. Jaką przyjemność może sprawić lektura, w której co kartkę musisz szukać przypisów, bo nic z niej nie rozumiesz? Ja poradziłam sobie z tym dzięki audiobookowi. Pan w słuchawkach mi ładnie czytał, a ja patrzyłam na tekst i jakoś mi to się łatwiej przyswajało, bo historia zła nie była, tylko napisana ciężko. Rozumiem, że każdy powinien znać twórczość Mickiewicza, Sienkiewicza i kilku innych sławnych panów, tylko czy na pewno dawanie tych pozycji na listę lektur jest dobrym pomysłem? Przecież to tylko zniechęca – przeciętny uczeń z góry zakłada, że skoro książka jest lekturą, to jest nudna. Zadowoli się streszczeniem z bryk’a. Co innego, gdyby Krzyżaków jakoś podsunąć młodzieży okrężną drogą – jasne, to wymagałoby wysiłku ze strony nauczyciela, ale może historie Zbyszka z Bogdańca poznałoby więcej osób, i to z własnej woli? A więc gimnazjum jest według mnie okresem, w którym książkoholizm jest tłumiony w zarodku z pomocą Dziadów i starca łowiącego rybę przez prawie sto stron.

Docieramy do liceum/technikum. Jeśli jeszcze masz ambicje żeby czytać lektury – gratuluję,, należysz do mniejszości. W szkole średniej czyta się książki chronologicznie, epoka po epoce. Popatrzmy co my tu mamy… Ach tak, na początku starożytność, więc Król Edyp. Nie będę się powtarzać, bo to już mieliśmy w gimnazjum, z tym że tutaj Sofokles musiał ścisnąć wydarzenia w 24h. I nie ma co liczyć, że tym razem pójdzie się na spektakl. Później był Tristan i Izolda, następnie kolejny scenariusz Szekspira… Innymi słowy pozycje ważne, takie które znać trzeba, ale które zainteresować mogą nielicznych. W drugiej klasie jest ciut lepiej, bo dostaje się powieści: mamy kryminał Zbrodnia i kara, jest obyczajówka w postaci Lalki… Tylko co z tego, skoro na polu walki pozostali tylko najwytrwalsi? Z przykrością stwierdzam, że MEN poniósł klęskę. Nie dość, że młodzież nadal nie zna tych obowiązkowych lektur, to dzięki staraniom pań i panów z Ministerstwa są ogromne szanse, że po inne książki również nie sięgnie. Bo książki są nudne.

Wydaję mi się, ze jeśli uczeń nie zostanie zarażony ksiązkoholizmem przez kogoś spoza szkoły, to marne szanse, że polubi czytanie. Nie po takiej dawce niezrozumiałej nudy. A gdyby tak zamiast tych wszystkich klasyków dać młodemu człowiekowi zasmakować każdego z gatunków? Może warto byłoby zamienić Sofoklesa na Sapkowskiego, Fredre na Musierowicz, Reymonta na Kinga? Co by było, gdyby uczniom dać lektury bardziej współczesne, a o klasykach zrobić porządnych kilkanaście lekcji tak, aby sami zechcieli sprawdzić o co chodziło z tą Antygoną, albo czemu nikt nie lubi Łęckiej? Albo przynajmniej przemieszać klasykę epoki z czymś nowym, co przekona Małgosię i Karolka, że czytanie może być fajne. Coś czuję, że to by nie było głupim pomysłem, chociaż mogę się mylić ;).

To chyba tyle na dziś, koniec filozofowania. Wybaczcie, że ten wpis taki negatywny, ale jak przystało na Polkę muszę sobie czasem ponarzekać ;). A co Wy o tym wszystkim myślicie? Zgadzacie się ze mną, czy wręcz przeciwnie? Jakie lektury były dla Was najgorsze? Piszcie w komentarzach, a nóż widelec wyjdzie z tego jakaś dyskusja :D.

Całusy ;*

Quidportavi